poniedziałek, 9 marca 2009

Ethica, moral

Doctrinas moral Doktryny moralne
ethica etyka
stoicismo stoicyzm
epicurismo epikureizm
utilitarismo utylitaryzm
evolutionismo ewolucjonizm
formalismo formalizm
casuistica kazuistyka
Mores Obyczaje
lege moral prawo moralne
moralitate moralność
responsabilitate moral odpowiedzialność moralna
moral morał; moralny
moralista moralista
moralismo moralizm
civilisation cywilizacja
education edukacja
instruction nauczanie
precepto nakaz, przykazanie
parabola przypowieść
sententia sentencja, aforyzm
sententiose aforystyczny
sententiar zasądzać, wyrokować
religion religia
sermon kazanie
sermonisar wygłaszać, przemawiać
senso moral zmysł moralny
crito del conscientia głos sumienia
caso de conscientia sprawa sumienia
Bon conducta Dobre postępowanie
qualitates moral cechy moralne
honestitate uczciwość
virtute cnota
merito zasługa
honor honor
puncto de honor punkt honoru
homine de honor człowiek honoru
puritate czystość
puritan purytański
puritanismo purytanizm
purista purysta
rigor rygor, surowość
rigorose rygorystyczny, surowy
rigorista rygorysta
rigide sztywny
rigiditate de principios sztywność zasad
maniera de viver sposób życia
linea de conducto linia postępowania
acto akt, czyn
prodessa dzielność, waleczność
Mal conducta Złe postępowanie
mal mores złe obyczaje
mores facile lekkie obyczaje
dissolute rozwiązły
mal inclinationes złe skłonności
instinctos instynkty
mal habitudes złe nawyki
passion namiętność, pasja
immoralitate niemoralność
demoralisation demoralizacja
corrumper psuć, korumpować
corruption zepsucie, korupcja
depravar deprawować, psuć
depravation deprawacja, zepsucie
depravate zdeprawowany, zepsuty
disregulate rozpustny, hulaszczy
vitio występek
vitiose występny
vitiar psuć, deprawować
moral relaxate rozluźniona moralność
dismerito hańba
perversion zboczenie, perwersja
licentia rozwiązłość, rozpasanie
degradar rozkładać, degradować
incanaliar degradować
perverter se psuć się, wypaczać się
escappada ucieczka, eskapada
escappata ucieczka, eskapada
farce farsa
fuga ucieczka
saturnales orgia, saturnalia
petra de scandalo kamień obrazy
orgia orgia
orgiasta uczestnik orgii
bacchanal bachiczny, orgiastyczny
disbordamento przelanie, przekroczenie granicy
libertinage rozpusta, rozwiązłość
depravation zepsucie, deprawacja
perversitate zboczenie, perwersja
perdition zagubienie, zatracenie
excesso eksces, wybryk
lascivitate lubieżność
impuritate nieczystość
lubricitate niemoralność, sprośność
follia szaleństwo
disordine nieład, nieporządek
discammination zbłądzenie, zejście na złą drogę
mal conducta złe postępowanie
dissipation
rozwiązłość, hulaszczość, rozpusta
dissolution rozkład, rozpad
vita de placer życie dla przyjemności
cynismo cynizm
impudor bezwstyd
scandalo skandal
Traditiones Tradycje
folklore folklor
costume zwyczaj, obyczaj
accostumantia nawyk, przyzwyczajenie
mania mania, obsesja
tic tik
libido libido
mascotte maskotka
routine rutyna
routinari rutynowy
maneamento traktowanie, obchodzenie się
moda moda
esser de moda być modnym
passar de moda wyjść z mody
uso użytek, uzus
usantia zwyczaj, obyczaj, uzus
usage zwyczaj, obyczaj, przyzwyczajenie
decorum etykieta, dobre obyczaje, formy towarzyskie
disaccostumantia odzwyczajenie
desuetude wyjście z użytku
fashion moda, styl
traditional tradycyjny
usate używany, stosowany
insolite niezwykły, niezwyczajny
habitude zwyczaj
inveterate przestarzały
habituar se a przyzwyczaić się do
haber le costume de facer un cosa mieć zwyczaj robić coś
accostumar se a przyzwyczaić się do
contractar un habitude nabierać zwyczaju
familiarisar se con zaznajamiać się z
plicar se a przystosowywać się do
disbhabituar se de odzwyczajać się od
inveterar stawać się przestarzałym
cader in desuetude wyjść z użytku
Supersitiones Przesądy
apparition zjawa, duch
spirito duch
phantasma przywidzenie
gnomo gnom, chochlik
incubo mara, zjawa, zmora
succubo demon
vampir wampir
vampirismo wampiryzm
fee czarodziejka
sylpho sylf, ida
undina rusałka, nimfa
astrologo astrolog
astrologia astrologia
chiromante chiromanta, wróżący z ręki
chiromantia chiromancja, wróżenie z ręki
horoscopo horoskop
sortilegio czary
mago mag
magia magia
magico magik
talisman talizman
amuleto amulet
spiritismo spirytyzm
tornante tabula wirujący stolik
presagio wróżba, przepowiednia
presage proroczy
presagir wieszczyć, wróżyć, przepowiadać
augure profeta, augur
augurio wróżba, przepowiednia, omen
presigno oznaka
exorcisar wykonywać egzorcyzmy
exorcismo egzorcym
Fonte: Ric Berger - Vocabulario de Interlingua secundo le centros de interesse

Familia

Familia Rodzina
parente rodzic
parentes rodzice
granparente dziadek (ogólnie)
granparentes dziadkowie
avo dziadek
ava babcia
granpatre dziadek
granmatre babcia
bisavo pradziadek
bisava prababcia
genitor rodzic
genitores rodzice
patre ojciec
matre matka
filio syn
filia córka
filietto synek
filietta córeczka
fratre brat
soror siostra
fratre de lacte brat mleczny
oncle wuj
amita ciotka
cosino kuzyn
cosina kuzynka
nepote siostrzeniec, bratanek
nepto wnuk
nepta wnuczka
granfilio wnuk
granfilia wnuczka
puero chłopiec
puera dziewczynka
infante dziecko
baby dziecko, niemowlę
pupo chłopczyk
pupa dziewczynka
filiastro pasierb
filiastra pasierbica
fratrastro brat przyrodni
filio affin zięć
filia affin synowa
fratre affin szwagier
patre affin teść
patrastro ojczym
matrastra macocha
fraternal braterski
fraterne braterski
filial synowski
nomine nazwisko
prenomine imię
senior pan
seniora panna
senioretta panna, panienka
nomine de baptismo imię chrzestne
filiolo chrześniak
filiola chrześniaczka
supernomine przydomek
tutor opiekun
curator opiekun, kurator
patrino ojciec chrzestny
matrino matka chrzestna
primo-genite pierworodny
fratre cadette młodszy brat
garson młodzian, młodzik
in le sino del familia na łonie rodziny
filio natural nieślubny syn
filia natural nieślubna córka
filio unic jedynak
filia unic jedynaczka
geminos bliźniaki, bliźnięta
papa tata, tatuś
mama mama
Vita familial Życie rodzinne
demora familial siedziba rodziny
domo dom
menage gospodarstwo domowe
foco domestic ognisko domowe
traditiones tradycje
festa de familia święto rodzinne
nascentia narodziny
maritage małżeństwo
nuptias de aure złote gody
nuptias de argento srebrne gody
repasto de familia obiad rodzinny
lacai lokaj
servitor służący
bonna bona
nutrice mamka
domesticitate swojskość, rodzinna atmosfera
entrar in un familia wejść do rodziny
alliantia skoligacenie
alliar se skoligacić się
divorcio rozwód
fidantiato narzeczony
fidantiata narzeczona
sposar pojąć za żonę, za męża
querela intestin kłótnia domowa
divorciar se rozwieść się
nascer urodzić się
morir umrzeć
viver żyć
abortar poronić
Derecto familial Prawo rodzinne
stato civil stan cywilny
registro rejestr
registration rejestracja, zarejestrowanie
chef de familia głowa rodziny
autoritate paternal autorytet ojcowski
infante legitime prawne dziecko
de prime lecto z pierwszego małżeństwa
de secunde lecto z drugiego małżeństwa
consanguinee spokrewniony
uterin przyrodni
adoptive adoptowany, przybrany
genitores adoptive przybrani rodzice
filio adoptive przybrany syn
orphano sierota
monogamia monogamia, jednożeństwo
poligamia poligamia, wielożeństwo
tutor opiekun
tutela opieka, kuratela
curatela opieka, kuratela
consilio de familia rada rodzinna
genealogia genealogia
arbore genealogic drzewo genealogiczne
nomine patronymic nazwisko rodowe
blason herb; heraldyka
clan klan
casta kasta
tribo szczep, plemię
classe klasa
dynastia dynastia
rango ranga
basse rango niska ranga
alte rango wysoka ranga
Relationes familial Stosunki rodzinne
chef de familia głowa rodziny
marito mąż, małżonek
marita żona, małżonka
sponso mąż, małżonek; pan młody
sponsa żona, małżonka; panna młoda
primo-genite pierworodny
cadette młodszy
junior młodszy
fratre uterin brat przyrodni
post-nascite pogrobowiec
nepotismo nepotyzm
derecto de primo-genite prawo pierworodnego
herede dziedzic
hereditage dziedzictwo
hereditate spadek, spuścizna
hereditario dziedzic
atavismo atawizm
inceste kazirodczy
incestuose kazirodczy
incesto kazirodztwo
patriarchato patriarchat
matriarchato matriarchat
Parentela Pokrewieństwo
parentela krewni; pokrewieństwo
parentate pokrewieństwo
ancestre przodek
ascendente przodek
ancestral dziedziczny
descendente potomek
ancianitate starożytność
anciano człowiek starożytny
infantes potomstwo
posteritate potomność
lineage pochodzenie
racia rasa
de racia rasowy
generation pokolenie, generacja
proxime parentes bliscy krewni
alliate skoligacony
parentato lontan dalekie pokrewieństwo
filiation filiacja
connexion koneksje
adoption adopcja
adoptar adoptować
sanguine krew
grado de parentato stopień pokrewieństwa
consanguinee spokrewniony
latere paternal strona ojcowska
latere maternal strona matczyna
linea lateral linia boczna
linea directe linia bezpośrednia
Fonte: Ric Berger - Vocabulario de Interlingua secundo le centros de interesse